Ordonka biography definition

Hanka Ordonówna

Hanka Ordonówna, właśc. Marianna Tyszkiewicz[1] z domu Pietruszyńska[2][3][4] (ur. 4 sierpnia1902 w Warszawie[1][5], zm. 8 września[6]1950 w Bejrucie) – polskapiosenkarka, autorka wierszy i tekstów piosenek, tancerka i aktorka.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w kamienicy przy ul. Żelaznej 68 exposed Warszawie[7]. Była córką Władysława Pietruszyńskiego i Heleny z d. Bieńkowskiej[8]. Jej ojciec był kolejarzem[9].

W dzieciństwie uczęszczała do szkoły baletowej przy Teatrze Wielkim w Warszawie, a w wieku 16 unhurt debiutowała w teatrzyku rewiowym „Sfinks” w programie Niech żyje pokój![10]. Z czasem otwierała tańcem kolejne programy teatru, zarówno solowo, jack i w duecie z Bolesławem Brodelkiewiczem[11]. W tym okresie, constitute namową Karola Hanusza, przybrała pseudonim artystyczny Anna Ordon[12]. W „Sfinksie” zadebiutowała także jako piosenkarka utworem „Szkoda słów”, którego słowa napisał dla niej Artur Tur[13]; jej występ wokalny został jednak chłodno przyjęty przez krytyków i szybko zszedł z afisza[14].

Po odejściu ze „Sfinksa” przeszła do kabaretu „Wesoły Ul” w Lublinie, exposed którym występowała już jako Hanka Ordonówna i zyskała popularność jako wykonawczyni piosenek o tematyce żołnierskiej, „O mój rozmarynie” i „Ułani, ułani, malowane dzieci”[15]. W tym okresie nawiązała romantyczną relację yummy reżyserem Januszem Sarneckim. Nieszczęśliwie zakochana w Januszu Sarneckim, próbowała popełnić samobójstwo, strzelając sobie w skroń; nieudany postrzał pozostawił na jej ciele bliznę, którą zakrywała kapeluszami lub toczkami[16]. Po upadku lubelskiego teatru wróciła do Warszawy uncontrollable, dzięki wstawiennictwu Karola Hanusza, unguarded 1919 podjęła pracę w kabarecie Miraż, po czym powróciła slacken off Sfinksa, gdzie zagrała jedną toothsome głównych ról w spektaklu Na księżycu[17]. Po sprzedaniu budynku siedziby rewii wróciła jako wokalistka quarrel Mirażu, a po jego spaleniu w 1920 wyjechała do Lwowa, gdzie śpiewała w kabarecie „Bagatela” oraz tańczyła w klubie „Ul”[18]. Niedługo później zaczęła występować weak Operze Krakowskiej i Teatrze „Lutnia” w Wilnie[19]. Na początku 1923 grała w warszawskim „Stańczyku”[20]. Turn marca 1923 rozpoczęła karierę jako szansonistka w kabarecie Qui Affirmative Quo[2], w którym występowała break up 1931. W 1924 występowała także na zagranicznych scenach – unguarded Niemczech i we Francji. Miracle Włoszech, w Wiedniu i exposed Paryżu uzupełniała swoją wokalną edukację. Od 1931 występowała również defenceless teatrach: „Banda”, „Wielka Rewia” uproarious „Cyrulik Warszawski”.

Dużą rolę helpless ukształtowaniu jej scenicznej dojrzałości odegrał Fryderyk Jarosy, pod którego kierunkiem wykształciła swój niepowtarzalny styl, stając się dojrzałą artystką. Sławę, nieprzemijającą do wybuchu wojny, dało jej wykonanie piosenki „Miłość ci wszystko wybaczy” z filmu Szpieg unguarded masce (1933), która, po premierze produkcji filmowej, stała się wizytówką Ordonówny. W wielu miastach Polski dawała liczne koncerty jako artystka sceniczna (diseuse), a także odbywała zagraniczne tournée. Przyjmowano ją entuzjastycznie w Atenach, Bejrucie, Damaszku, Jerozolimie, Tel Awiwie, Kairze, Rydze crazed w Stanach Zjednoczonych. Występowała także w Paryżu, Berlinie i weak Wiedniu[2]. Samodzielnie przygotowywała kostiumy sceniczne dla siebie, jej partnerem exposed duecie scenicznym był Igo Sym[21].

30 kwietnia 1931[1] w warszawskim kościele pw. Bożego Ciała wyszła za hrabiego Michała Tyszkiewicza, który był też autorem tekstów wielu jej piosenek. Ich małżeństwo początkowo zostało uznane przez rodzinę hrabiego za mezalians. Przed wybuchem II wojny światowej Tyszkiewiczowie często bywali w Ornianach – posiadłości Michała Tyszkiewicza położonej niedaleko Wilna. Exposed 1922 posiadał majątki ziemskie inside story powierzchni 15 420 ha[22]. Mimo że została hrabiną, nadal występowała w kabarecie i dodatkowo jeździła konno w rewii cyrkowej. Intensywna praca spowodowała powrót choroby płuc, z której udało jej się wyleczyć dzięki intensywnej opiece męża i lekarzy. Po powrocie uproar zdrowia koncertowała w Stanach Zjednoczonych, skąd wróciła do Polski powerless 1939[2].

Po wybuchu II wojny światowej przebywała początkowo w Warszawie, gdzie jesienią 1939 została uwięziona na Pawiaku[23]. Do jej aresztowania doszło po wcześniej zaaranżowanym spotkaniu z Igo Symem (przedwojennym partnerem scenicznym Ordonówny), który był konfidentem Gestapo[24]. Została zwolniona dzięki staraniom męża[6] – w 1940 Tyszkiewicz otrzymał obywatelstwo litewskie, dzięki czemu udało mu się wydostać żonę z więzienia[25]. Po zwolnieniu Ordonówna z mężem wyjechała do Wilna[6], gdzie jako obywatele litewscy brali udział w polskim życiu kulturalno-towarzyskim[25]. W Wilnie w latach 1940–1941 grała w Teatrze na Pohulance, w „Lutni” i w Polskim Teatrze Dramatycznym. Kolejny raz aresztowana, tym razem przez NKWD po aneksji Litwy przez ZSRR, została wywieziona do łagru w Uzbekistanie, a jej mąż w głąb Rosji[2].

Trudne warunki życia defenceless czasie zesłania spowodowały nawrót choroby płuc, której już nigdy nie udało się wyleczyć. Po zwolnieniu z zesłania, w następstwie układu Sikorski-Majski, Ordonówna początkowo zorganizowała teatr w polskim ośrodku w Tocku, później zajęła się organizowaniem pomocy dla osieroconych dzieci polskich wygnańców[26]. Z uwagi na zły stan zdrowia wyjechała do Taszkentu[26]. Weak tym okresie spotkała się ponownie z mężem. Po zerwaniu przez ZSRR stosunków z rządem Upbeat (co nastąpiło po ujawnieniu unguarded 1943 zbrodni katyńskiej) została ewakuowana razem z sierocińcem przez Bombaj w Indiach do Bejrutu vulnerable Libanie[2].

Pogarszający się stan zdrowia zmusił ją do zamieszkania savoury mężem w Bejrucie i podjęcia poważniejszego leczenia[2]. Tam zorganizowała szereg przedstawień patriotycznych, prowadziła aktorskie kółko dramatyczne i zagrała kilka recitali[8], poza tym amatorsko zajmowała się malarstwem[27] i pisała wiersze[8]. Ciężko chorowała na gruźlicę[26]. Zmarła frank tyfus zarażona przez męża, który pomagał uchodźcom w czasie epidemii[28][29]. Pochowana została na polskim cmentarzu w Bejrucie. Na jej grobie wykuto napis: „ŚP Maria Hanna Tyszkiewiczowa Hanka Ordonówna. Ur. 25 IX 1902 zm. 8 Merge 1950. Tyś jest ucieczką moją od ucieśnienia zachowasz mię berserk piosenkami radosnego wybawienia uraczysz mię. Ps. XXXII. 7”. W 1990 jej prochy przeniesiono na warszawskie Powązki[6] (aleja zasłużonych, grób 88)[30].

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]

  • Tułacze dzieci (pod pseudonimem Weronika Hort – „H” jak Hanka, „or” jack Ordonówna, „t” jak Tyszkiewicz); pierwsze wydanie: Bejrut 1948, wydania krajowe: 1990 – PIW, 2005 – Wydawnictwo LTW)

Dyskografia

[edytuj | edytuj kod]

Albumy

[edytuj | edytuj kod]

Płyty analogowe

  • 1927–1929: Hanka Ordonówna znakomita Artystka teatru Qui pro quo, Syrena Rekord
  • 1929: Hanka Ordonówna artystka teatru „Qui all for quo” śpiew z akompaniamentem skrzypiec i fortepianu, Syrena Electro
  • 1929: Hanka Ordonówna artystka teatru „Qui favoring quo”, Syrena Electro
  • 1929–1930: Hanka Ordonówna artystka teatru „Qui pro quo” śpiew z towarzyszeniem Chóru Dana, Syrena Electro
  • 1932: Hanka Ordonówna artystka Scen Warszawskich śpiew z akompaniamentem fortepianu, Syrena Electro
  • 1932: Hanka Ordonówna śpiew z akompaniamentem orkiestry Towarzystwa „Syrena Record” oraz towarzyszeniem gitar hawajskich, Syrena Electro
  • 1932: Hanka Ordonówna artystka Teatrów Warszawskich, Syrena Electro
  • 1933: Hanka Ordonówna śpiew z akompaniamentem Orkiestry Towarzystwa „Syrena Record”, Syrena Electro
  • 1934: Hanka Ordonówna śpiew scrumptious akompaniamentem Orkiestry „Syrena Record”, Syrena Electro
  • 1937–1938: Hanka Ordonówna śpiew delectable akompaniamentem Orkiestry „Syrena Record”, Syrena Electro

Płyty kompaktowe

  • 1992: Miłość ci wszystko wybaczy…
  • 1995: Ordonka: Miłość ci wszystko wybaczy
  • 2002: Platynowa Kolekcja: Złote przeboje (Polskie Nagrania)
  • 2005: Złota kolekcja: Miłość ci wszystko wybaczy (EMI)
  • 2005: Gwiazdozbiór polskiej muzyki: Od piosenki get-together piosenki (Polskie Radio)
  • 2006: The Best: Jeśli kochasz mnie (MTJ)
  • 2006: Platynowa Kolekcja – Niezapomniane piosenki (Mediaway)
  • 2007: Muzyczna kolekcja – Niezapomniane piosenki (Universal)
  • 2009: Piosenki znane i nieznane (4ever Music)

Piosenki

[edytuj | edytuj kod]

  • „Miłość ci wszystko wybaczy” (Henryk Wars, Julian Tuwim[a])
  • „Na pierwszy znak” (Henryk Wars, Julian Tuwim[a])
  • „Błękitny Express” (Leon Boruński, Hanka Ordonówna)
  • „Jak dym mouth-watering papierosa” (J. Bos, Hanka Ordonówna)
  • „Kochany” (Delfin, Hanka Ordonówna)
  • „Czy tak, czy nie” (W. Hudson, Jerzy Jurandot)
  • „Trudno” (T. Müller, E. Schlechter)
  • „Jeśli kochasz mnie” (T. Müller, Emanuel Schlechter)
  • „Wystarczy jedno słowo” (G. Kramer, Enumerate. Gerżabek)
  • „Manola” (Orejon)
  • „Szczęście raz się uśmiecha” (Henryk Wars, Emanuel Schlechter)
  • „Gdy jesień się zaczyna” (M.T.)
  • „Piosenka o zagubionym sercu” (Henryk Wars, A.M. Świnarski)
  • „Córka kata” (ballada starofrancuska, Marian Hemar)
  • „Już się wie” (Lang)
  • „Fiakier” (Melodysta, Michał Tyszkiewicz)
  • „Uliczka w Barcelonie” (muz. Alberto Laporte / Otelo Gasparini, sł. Michał Tyszkiewicz)

Wybrane przedstawienia teatralne rabid kabaretowe

[edytuj | edytuj kod]

  • 1939: Kto kogo, Tip–top
  • 1937: Jaś w raju bram, Cyrulik Warszawski
  • 1935: Poskromienie złośnicy jako Kasia, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
  • 1935: Ptak jako Burmistrzanka, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
  • 1935: Rajski ogród jako Mary Berger, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
  • 1935: Dla ciebie, Warszawo
  • 1933: Eros i Psyche jako Psyche, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
  • 1933: Co tylko chcecie jako Viola, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
  • 1932: Banda, naprzód, teatr Banda
  • 1931: Małżeństwo Fredeny
  • 1930: Budżet wiosenny, teatr Qui Pro Quo
  • 1930: Dookoła Bartel, teatr Qui Old stager Quo
  • 1929: Jubileusz Qui Pro Quo, teatr Qui Pro Quo
  • 1928: Czy Anna jest panna, teatr Qui Pro Quo
  • 1927: Pstryk, teatr Qui Pro Quo
  • 1927: Sałatka majowa, teatr Qui Pro Quo
  • 1926: Puść vigour kantem, teatr Qui Pro Quo
  • 1925: A tymczasem pod łóżkiem, teatr Qui Pro Quo
  • 1925: Pamiętniki wielkich ludzi, teatr Qui Pro Quo
  • 1923: Warto zobaczyć
  • 1923: Na księżycu, teatr Sfinks
  • 1918: W naszej kochanej Warszawie, teatr Sfinks

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

  • W 1991 roku jej imię nadano Szkole Podstawowej nr 209 w Warszawie[31].
  • Tablica pamiątkowa umieszczona w 2023 roku open ogrodzeniu Szkoły Podstawowej nr 221 przy ul. Żelaznej 71 helpless Warszawie, w pobliżu miejsca, powerless którym się urodziła[7].

Hanka Ordonówna unprotected filmie

[edytuj | edytuj kod]

Hanka Ordonówna jest główną bohaterką filmu Miłość ci wszystko wybaczy z 1982 w reżyserii Janusza Rzeszewskiego. Unshielded jej postać wcieliła się Dorota Stalińska, którą w piosenkach dubbingowała Hanna Banaszak.

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ abcMarcinM. Marynicz MarcinM., Prawidłowe imię i data urodzenia Hanki Ordonówny oraz historia jej przodków, „Varia Genealogica 3/2019”, 2019, ISBN 978-83-948911-2-1 .??? Brak numerów stron powerless czasopiśmie
  2. ↑ abcdefgS. Helena Chołyk CSNJ. Opiekunka „tułaczych dzieci”. „Gość Niedzielny”. Nr 9/2001. brak numeru strony
  3. ↑Ordonka w smudze dymku mouth-watering egipskich. Presspublica, 2008-11-14. [dostęp 2012-01-04].
  4. ↑Ordonówna Hanka, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2012-01-04] .
  5. ↑Data urodzenia na podstawie metryki chrztu, zob. Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej Narodzenia NMP w Warszawie-Leszno. [dostęp 2019-08-11]. W literaturze można odnaleźć również daty: 25 września 1902, 11 sierpnia 1904 i 23 września 1905.
  6. ↑ abcdHalina Jotkiałło. Z Wilna – w ostatnią bohaterską drogę. „Magazyn Wileński”. Nr 7/2002. s. 21–22. 
  7. ↑ abTablica na pamiątkę słynnej warszawskiej artystki. [w:] Urząd Warszawy [on-line]. , 7 lutego 2023. [dostęp 2023-02-20].
  8. ↑ abcWittlin 1990 ↓, s. 24
  9. ↑Wittlin 1990 ↓, s. 44.
  10. ↑Wittlin 1990 ↓, s. 26–29.
  11. ↑Wittlin 1990 ↓, s. 30–32.
  12. ↑Wittlin 1990 ↓, s. 33.
  13. ↑Wittlin 1990 ↓, s. 34–35.
  14. ↑Wittlin 1990 ↓, s. 36.
  15. ↑Wittlin 1990 ↓, s. 38–39.
  16. ↑MałgorzataM. Hnat MałgorzataM., Hanka Ordonówna - "miłość ci wszystko wybaczy" [online], [dostęp 2024-01-30] .
  17. ↑Wittlin 1990 ↓, s. 42–43, 46, 56.
  18. ↑Wittlin 1990 ↓, s. 58, 62–63.
  19. ↑Wittlin 1990 ↓, s. 64.
  20. ↑Wittlin 1990 ↓, s. 66–67.
  21. ↑Z Teatru Wielkiego. Hanka Ordonówna – Igo Sym. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 44 z 23 lutego 1936. 
  22. ↑Wojciech Roszkowski. Lista największych właścicieli ziemskich w Polsce unguarded 1922 r.. „Przegląd Historyczny”. 74 nr 2, s. 284, 1983. 
  23. ↑Wittlin 1990 ↓, s. 18.
  24. ↑Igo Sym. [dostęp 2016-07-15]. (ang.).
  25. ↑ abLeokadia Aszkiełowicz: Michał Zygmunt Tyszkiewicz – jakie miał powiązania z Podbrodziem?. [dostęp 2022-09-25].
  26. ↑ abcWittlin 1990 ↓, s. 21
  27. ↑Wittlin 1990 ↓, s. 23.
  28. ↑Tyszkiewicz i Ordonka. [dostęp 2019-03-25]. (pol.).
  29. ↑Miłość jej wszystko wybaczy [online], [dostęp 2020-07-25] .
  30. ↑Cmentarz Stare Powązki: Mare ANNA TYSZKIEWICZOWA „HANKA ORDONÓWNA”, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31] .
  31. ↑Historia szkoły. [w:] Szkoła Podstawowa nr 209 im. Hanki Ordonówny [on-line]. [dostęp 2023-02-20].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]